İSTANBUL-NURULLAH SARI(YSM) - Rusya, Batı yaptırımlarına rağmen sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatını Çin’e sürdürdüğünü açık biçimde ortaya koydu. Rusya’nın Baltık Denizi kıyısındaki Portovaya LNG tesisinden çıkan bir kargo, 8 Aralık’ta Çin’in güneydoğusundaki Beihai terminaline teslim edildi. Bu sevkiyat, tesisin Ocak 2025’te ABD yaptırımlarına alınmasından bu yana gerçekleştirilen ilk yurtdışı teslimat oldu.
LNG taşıyıcısı Valera’nın Beihai’ye varışı, France 24 Observer ekibi tarafından kamuya açık gemi takip verileri üzerinden izlendi ve küresel veri ve analiz şirketi Kpler tarafından doğrulandı. Planet Labs PBC tarafından sağlanan ve geminin limana yanaşmasından yaklaşık bir saat önce çekilen uydu görüntülerinde Valera’nın terminale yaklaşık 6 kilometre mesafede olduğu görüldü.
Valera’nın yakından izlenmesinin nedeni, Rus enerji devi Gazprom tarafından işletilen Portovaya tesisinden LNG taşımasıydı. ABD ve Avrupa Birliği tarafından yaptırıma tabi tutulan Valera, Kpler verilerine göre yaklaşık 160 bin ton LNG boşalttı.
LNG, Rusya’nın stratejik ihracat kalemi
Doğalgazın eksi 160 dereceye soğutularak sıvı hale getirilmesiyle elde edilen LNG, Rusya’nın enerji ihracat stratejisinde merkezi bir rol oynuyor. 2022’de küresel LNG üretiminin yüzde 8’ini gerçekleştiren Rusya, üretimini 2030’a kadar üç katına çıkarmayı hedefliyor. Ancak petrol ve boru hattı gazında olduğu gibi LNG satışlarından elde edilen gelirlerin Ukrayna’daki savaşı finanse ettiği gerekçesiyle Batılı ülkeler, gaz üretim tesislerini ve LNG taşıyan gemileri yaptırımlarla hedef alıyor.
Yaptırımlar karşısında Rusya, 2024’te petrol taşımacılığında kullandığı yöntemi LNG’ye de uyarlamaya çalıştı. Bu kapsamda ABD’nin 2023 sonunda yaptırıma aldığı Arctic LNG 2 tesisinden LNG ihraç etmek için bir “karanlık filo” oluşturuldu.
Rusya’nın en büyük üreticilerinden Novatek tarafından işletilen Arctic LNG 2, ülkenin enerji stratejisinin temel unsurlarından biri olarak görülüyor ve tam kapasiteye ulaştığında yıllık 19,8 milyon ton LNG üretmesi öngörülüyor.
FRANCE 24 Observer ekibi Ağustos 2024’te, bu tesisten LNG yükleyen gemilerin konumlarını gizlemek için AIS (Otomatik Tanımlama Sistemi) verilerini sahte biçimde ilettiğini ortaya çıkarmıştı. “Spoofing” olarak bilinen bu yöntemle gemiler gerçek konumlarını gizlerken, taşıyıcıların şeffaf olmayan şirketlere ait olduğu ve elverişli bayraklar kullandığı tespit edilmişti.
Ancak gCaptain’ın aktardığına göre, 2024’te LNG yüklenen bu gemiler kargolarını satamadı. LNG’ler ya yüzer depolama ünitelerinde ya da denizde bekleyen tankerlerde tutuldu.
Ağustos 2025’te tablo değişti
Durum Ağustos 2025’te değişti. ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Alaska’da Ukrayna savaşına odaklanan zirvesi sırasında, analiz uzmanları tarafından Arctic LNG 2 bağlantılı gemilerin yeniden hareketlendiği tespit edildi. On üç gün sonra bu gemilerden biri, Beihai terminalinde yük boşalttı.
Kpler verilerine göre, 28 Ağustos – 9 Aralık 2025 tarihleri arasında Arctic LNG 2’den çıkan en az 18 LNG kargosuBeihai’ye ulaştı. ABD ya da AB yaptırımlarına tabi dokuz LNG taşıyıcısı kullanılarak Çin’e bir milyon tondan fazla yaptırımlı LNG teslim edildi.
“Yeni ABD yönetimiyle birlikte denediler”
Çin’in daha önce yalnızca yaptırımsız Rus LNG’si ithal ederken bu tutumunu neden değiştirdiği sorusuna, Columbia Üniversitesi Küresel Enerji Politikası Merkezi’nden Anne-Sophie Corbeau şu yanıtı verdi:
“Yeni bir Amerikan yönetimi var. Arctic LNG 2 üretime başladığında önceki ABD yönetimi gemilerin varış noktalarına ulaşmasını engellemekte kararlıydı. Şimdi ise Putin’e daha yakın duran bir başkan söz konusu. Rusya ve Çin de ‘deneyelim’ dedi.”
Sevkiyatlar artık gizli yapılmıyor. 2024’te AIS verilerini manipüle eden gemiler, Beihai’ye LNG taşırken transponderlarını açık tutuyor. Bu gemilerin tamamı son bir yıl içinde yeniden Rus bayrağına geçti ve Rus şirketlerinin mülkiyetine girdi.
Enerji danışmanlık şirketi Eikland Energy’nin yöneticisi Kjell Eikland, “Karanlıktan çıktılar. Zaten uydu görüntüleriyle tespit edilmeleri günler sürüyordu” dedi.
Valera, Umman bayrağı altında seyrederken, Equasis veritabanında yöneticisinin adresi Birleşik Arap Emirlikleri’nde yer alıyor. Bu adresin, Rusya’nın gölge filosunu yöneten şirketlerin bulunduğu bilinen bir otelle örtüştüğü belirtiliyor. Buna rağmen Valera, 8 Aralık’taki teslimatta konumunu gizlemedi.
Kpler, bu durumu “Rusya ve Çin’in artık bu sevkiyatları gizleme ihtiyacı duymadığının göstergesi” olarak değerlendirdi. gCaptain yazarı Malte Humpert ise bunun “Çin’in yaptırımlı Rus ürünlerini kabul etme konusundaki çekincelerinin azaldığına” işaret ettiğini yazdı.
Uzmanlara göre LNG taşımacılığı, petrol taşımacılığına kıyasla daha kolay izleniyor. Bunun nedeni LNG tankerlerinin sınırlı sayıda sıvılaştırma ve yeniden gazlaştırma terminaline bağımlı olması. Ayrıca dünyada 8 binden fazla petrol tankeri bulunurken, LNG taşıyıcılarının sayısı yalnızca 700 civarında.
“Batı’ya mesaj”
Kpler’e göre Portovaya’dan yapılan bu ilk teslimat, “yaptırımlar altında Çin-Rusya enerji bağlarının daha da derinleştiğini” gösteriyor. Humpert, Çin’in bu LNG’yi yüzde 40’a varan indirimle aldığını belirterek, bunun hem ekonomik hem de jeopolitik bir mesaj olduğunu söyledi.
Bu ilk sevkiyatın, Putin’in Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesi için Çin’i ziyaretinden hemen önce gerçekleşmesi de dikkat çekti. Aynı zirvede iki ülke, Sibirya’nın Gücü 2 doğalgaz boru hattının inşası konusunda anlaşmaya vardı.
Corbeau’ya göre bu adımlar, Çin’in ABD LNG’sine olan bağımlılığını azaltma sinyali taşıyor. Aynı zamanda AB’nin 3 Aralık 2025’te aldığı ve Ocak 2027’den itibaren Rus LNG’sinin tamamen yasaklanmasını öngören kararın da etkisi büyük.
“Avrupa Rus LNG’sini almayı bırakacak. Bu gaz bir yere gitmek zorunda,” diyen Corbeau, Rusya için Kuzey Deniz Rotasının jeostratejik önemine de dikkat çekti.
Washington neden sessiz?
Corbeau, Çin üzerindeki baskının artırılabileceğini, terminal işletmecisinin ya da LNG’yi tüketen şirketlerin yaptırımlarla hedef alınabileceğini belirtti. Ancak ABD’nin bunu istemeyebileceğini de ekledi: “Trump, Çin’le bir tırmanma istemiyor. Pekin kritik mineraller üzerinden misilleme yapabilir.”
24 Kasım’da dört Demokrat senatör, Trump yönetimini Arctic LNG 2 yaptırımlarını gevşek uygulamakla suçladı. Senatör Elizabeth Warren, bu LNG gelirlerinin “Putin’in savaş makinesine milyarlar kazandırdığını” söyledi.
“Çin karanlık filosu” iddiası
Tüm sevkiyatlar açık değil. Valera’dan üç ay önce, Portovaya bağlantılı Perle adlı bir tanker Asya’ya doğru yola çıktı. 18 Ekim’de Malezya açıklarında, AIS sinyali kapalı CCH Gas ile gemiden gemiye transfer yaptığı tespit edildi.
Analistler, CCH Gas’ın Çin bağlantılı yeni bir “karanlık filonun” parçası olabileceğini belirtiyor. Gemi, AIS sinyalini kapalı tutması, elverişli bayrak kullanması ve Çinli çıkarlarca satın alınmasıyla bu profile uyuyor. 8 Aralık’ta Hong Kong yakınlarında görülen geminin hâlâ Portovaya çıkışlı yaptırımlı LNG’yi taşıdığı değerlendiriliyor.
Uzmanlara göre bu yapı, gelecekte Yamal LNG gibi projelere yönelik olası Avrupa yaptırımlarını aşmak için de hazırlanıyor.
YSM HABER MERKEZİ
