İSTANBUL-NURULLAH SARI(YSM) - ABD'nin en büyük ekonomik motoru yapay zeka, aynı zamanda en büyük ekonomik endişelerinden biri olan yükselen elektrik fiyatlarıyla bağlantılı.
Barron's'un haberine göre yapay zeka veri merkezleri o kadar fazla elektrik kullanıyor ki, bu durum çevredeki vatandaşların evlerindeki elektrik fiyatlarının da artmasına neden oluyor. Bu da, normal tüketicilere daha yüksek elektrik faturaları yüklemeden şirketlerin yapay zeka veri merkezleri kurmasını teşvik etmek isteyen düzenleyiciler için baş ağrısına dönüşüyor.
Bu gerilim, bu hafta ülkenin en büyük elektrik şebekesi operatörü olan PJM’in veri merkezleriyle ilgili toplantısında hiç olmadığı kadar belirgindi. Kâr amacı gütmeyen PJM, 13 eyalet ve Washington, D.C.’yi kapsayan ve 65 milyondan fazla müşteriye hizmet veren bölgede kaynakların şebekeye nasıl bağlanacağı ve iletimin nasıl yönetileceğine dair kuralları belirliyor.
Kapsama alanı, dünyanın en büyük veri merkezi pazarlarından bazılarını içeriyor: Virginia ve Pennsylvania. PJM’in artan elektrik ihtiyacının faturasını kimin ödeyeceğine dair alacağı kararlar, Microsoft gibi teknoloji şirketleri, Constellation Energy gibi enerji üreticileri ve tüketiciler üzerinde büyük etki yaratacak.
Ağustos ayında PJM, yeni veri merkezlerinin şebeke güvenilirliğine zarar vermemesi veya maliyetleri zaten arttığı seviyelerden daha fazla yükseltmemesi için nasıl düzenlenebileceğine yönelik teklif istedi. Bölgedeki bazı sakinler, veri merkezlerinin elektrik talebi nedeniyle geçen yıl içinde elektrik fiyatlarının %20’den fazla yükseldiğini gördü. Artan elektrik fiyatları, veri merkezlerine yönelik yerel muhalefetin büyümesinin nedenlerinden biri ve bu muhalefet onlarca milyar dolarlık projelerin ertelenmesine veya iptal edilmesine yol açtı.
Buradan sonrası daha da zor olacak. PJM, 2024 ile 2030 arasında bölgesinde 32 gigawatt ile talepte yeni zirvenin oluşacağını; bunun 30 gigawattının veri merkezlerinden kaynaklanacağını öngörüyor. Bir gigawatt, büyük bir nükleer reaktörün kapasitesine yaklaşık eşdeğer.
Çarşamba günü PJM’in yüzlerce üyesi bu tekliflerden 12’sine oy verme şansına sahipti. Geçmesi ve resmi olarak PJM yönetim kuruluna önerilmesi için tekliflerin üçte iki çoğunluk alması gerekiyordu. Hiçbiri bu eşiği aşamadı ve oylama sonuçları, süreçte yer alan bir akademisyene göre çok karışık bir mesaj verdi.
Johns Hopkins’ten araştırmacı Abe Silverman, "En çok oy alan teklifler radikal şekilde farklıydı" dedi. Silverman’ın üzerinde çalıştığı teklif ise üst sıralarda yer almadı.
Silverman sözlerini şöyle sürdürdü:
“Burada tüketiciler ve veri merkezleri için milyarlarca dolar söz konusu ve PJM’in bölgenin güvenilirliğini azaltacak olsa bile veri merkezlerini bağlamaya devam edip etmeyeceği masada. Bu, şu anda kelimenin tam anlamıyla oylamada”
En popüler teklifler arasında, Pennsylvania Valisi Josh Shapiro ve Maryland Valisi Wes Moore’un yanı sıra Exelon ve PPL gibi kamu hizmeti şirketleri ve Data Center Coalition adlı iş dünyası örgütü tarafından desteklenen bir öneri vardı. Bu öneri, kendi elektrik üretimini ayarlamaya hazır olan veri merkezlerine hızlandırılmış onay süreci sunuyordu. Silverman, bunun şebekedeki yükü azaltan operatörleri ödüllendirmeyi amaçlayan bir “havuç” yaklaşımı olduğunu söyledi.
Önemli destek alan bir diğer teklif ise PJM’in bağımsız piyasa gözetmeni tarafından sunuldu. Bu öneri daha çok bir “sopa” yaklaşımı içeriyordu. Öneride, “yeni veri merkezi yükünün kendi yeni üretim kaynağını getirmesi gerektiği” belirtiliyordu. Ayrıca, şebekenin zorlandığı zamanlarda (örneğin insanların klima kullandığı aşırı sıcak günlerde) veri merkezlerinin geçici olarak şebeke elektriğinden kesilebileceği fikri de sunuldu.
Bu PJM tekliflerinin bağlayıcı kararlarla sonuçlanması beklenmiyordu. Bunlar PJM’in dokuz üyeli yönetim kuruluna tavsiye niteliğinde. Yönetim kurulu son kararı verecek ve teklifi federal düzenleyicisi olan Federal Enerji Düzenleme Komisyonu’na sunacak. Fakat hiçbir teklifin geçmemiş olması, yönetim kurulunun önümüzdeki birkaç hafta içinde çok önemli bir karar alacağı anlamına geliyor. Üye oyları ise çok karışık bir yönlendirme sunuyor.
Silverman, “Üyelerin size ne söylemeye çalıştığı gerçekten net değil” dedi.
Silverman’a göre PJM’in veri merkezleriyle ilgili kullanacağı yöntem, ülkenin geri kalanı için bir model oluşturabilir. Bu karar, teknoloji şirketlerinin ekonomik geleceği ve yüz milyonlarca insan için kritik önemde.
