İSTANBUL-NURULLAH SARI(YSM) - 2025 yılı, küresel iş gücü piyasasında toplu işten çıkarmaların damga vurduğu bir yıl oldu. Birçok büyük şirket, binlerce çalışanla yollarını ayırırken, bu kararların önemli bir kısmı yapay zekâ yatırımlarıyla gerekçelendirildi.
Danışmanlık şirketi Challenger, Gray & Christmas’ın verilerine göre, yalnızca ABD’de yapay zekâ kaynaklı işten çıkarmalar 2025’te yaklaşık 55 bine ulaştı. Yıl genelinde açıklanan toplam işten çıkarma sayısı ise 1,17 milyon oldu. Bu rakam, Covid-19 salgınının zirve yaptığı 2020’den bu yana görülen en yüksek seviye olarak kayda geçti.
Ekim ayında ABD’li işverenler yaklaşık 153 bin, kasım ayında ise 71 binden fazla işten çıkarma açıkladı. Kasım ayındaki kesintilerin 6 binden fazlası doğrudan yapay zekâ gerekçesiyle yapıldı.
Enflasyonun baskı yarattığı, gümrük tarifelerinin maliyetleri artırdığı ve şirketlerin tasarruf arayışına girdiği bir dönemde, yapay zekâ pek çok yönetici için kısa vadeli cazip bir maliyet düşürme aracı olarak öne çıktı. Massachusetts Institute of Technology (MIT) tarafından kasım ayında yayımlanan bir araştırmaya göre, yapay zekâ halihazırda ABD iş gücünün yüzde 11,7’sinin yaptığı işleri yerine getirebiliyor ve finans, sağlık ve profesyonel hizmetler gibi alanlarda 1,2 trilyon dolara varan ücret tasarrufu potansiyeli sunuyor.
Ancak herkes bu tabloya aynı şekilde bakmıyor. Oxford Internet Institute’ta yapay zekâ ve çalışma hayatı üzerine çalışan Fabian Stephany, daha önce CNBC’ye yaptığı değerlendirmede, yapay zekânın işten çıkarmalar için “kolay bir gerekçe” haline gelmiş olabileceğini söyledi. Stephany’ye göre birçok şirket pandemi döneminde aşırı işe alım yaptı ve bugün yaşananlar aslında bir “piyasa düzeltmesi”. Şirketlerin, geçmişteki yanlış hesaplarını kabul etmek yerine suçu yapay zekâya yüklediğini savunuyor.
Buna rağmen 2025’te birçok büyük şirket, yeniden yapılanma ve işten çıkarma kararlarında yapay zekâyı açıkça referans gösterdi. İşte o şirketler:
Amazon
Amazon, ekim ayında tarihindeki en büyük işten çıkarma dalgasını duyurarak 14 bin kurumsal pozisyonu kapattı. Şirket, kaynaklarını yapay zekâyı da içeren “en büyük yatırımlarına” yöneltmeyi hedeflediğini açıkladı. Amazon’da İnsan Deneyimi ve Teknolojiden Sorumlu Kıdemli Başkan Yardımcısı Beth Galetti, yapay zekâyı internetten bu yana görülen en dönüştürücü teknoloji olarak nitelendirdi ve daha yalın bir organizasyona ihtiyaç duyduklarını yazdı. CEO Andy Jassy ise yılın başında çalışanlara, yapay zekânın iş gücünü küçülteceği ve bazı işlerde daha az, bazı alanlarda ise farklı yetkinliklere sahip daha fazla çalışana ihtiyaç duyulacağını söylemişti.
Microsoft
Microsoft, 2025 boyunca yaklaşık 15 bin kişiyi işten çıkardı. Temmuz ayında açıklanan son dalgada 9 bin pozisyon kapatıldı. CEO Satya Nadella, çalışanlara gönderdiği notta şirketin “yeni bir çağ için misyonunu yeniden düşünmesi” gerektiğini belirterek, yapay zekânın önemine dikkat çekti. Nadella, Microsoft’un bir “yazılım fabrikasından”, herkesin kendi çözümlerini geliştirmesini sağlayan bir “zekâ motoruna” dönüşmesini hedeflediklerini ifade etti.
Salesforce
Salesforce CEO’su Marc Benioff, eylül ayında yaptığı açıklamada, yapay zekâ yardımıyla 4 bin müşteri destek çalışanının işten çıkarıldığını doğruladı. Benioff, bir podcast programında çalışan sayısını 9 binden yaklaşık 5 bine düşürdüğünü söyleyerek, şirkette yapay zekânın halihazırda işlerin yüzde 50’sine kadarını üstlendiğini belirtmişti.
IBM
IBM CEO’su Arvind Krishna, mayıs ayında Wall Street Journal’a verdiği demeçte, yapay zekâ sohbet botlarının yüzlerce insan kaynakları çalışanının görevini devraldığını söyledi. Ancak Krishna, diğer şirketlerden farklı olarak, yazılım mühendisliği, satış ve pazarlama gibi eleştirel düşünme gerektiren alanlarda işe alımların artırıldığını da vurguladı. Şirket kasım ayında küresel ölçekte yüzde 1’lik bir küçülme açıklayarak bunun yaklaşık 3 bin çalışanı etkileyebileceğini duyurdu.
CrowdStrike
Siber güvenlik yazılımı üreticisi CrowdStrike, mayıs ayında iş gücünün yüzde 5’ini, yani yaklaşık 500 çalışanı, işten çıkardığını ve bu kararı doğrudan yapay zekâya bağladığını açıkladı. Kurucu ortak ve CEO George Kurtz, yapay zekânın işe alım ihtiyacını azalttığını, inovasyonu hızlandırdığını ve şirket genelinde verimliliği artırdığını belirtti.
Workday
İnsan kaynakları platformu Workday, şubat ayında iş gücünün yüzde 8,5’ini kapsayan, yaklaşık 1.750 kişilik bir işten çıkarma açıkladı. CEO Carl Eschenbach, bu kararın yapay zekâ yatırımlarına öncelik vermek ve kaynak yaratmak amacıyla alındığını söyledi.
YSM HABER MERKEZİ
