İSTANBUL-NURULLAH SARI(YSM) - "Perdeler çekildi, sandalyeler dizildi, projektör indirildi. Mali’nin başkentinde, bir kültür merkezinde toplanan 30’dan fazla kişi, Kırım’ın 2014’te “Rusya’ya dönüşünü” anlatan bir video izledi. Videoda, Moskova’nın yıllardır anlattığı hikâye vardı: Kırım halkının “büyük ölçüde desteklediği” ilhak ve yarımadanın “turistik cazibe merkezi” haline geldiği."
Afrika’nın Batı etkisinden uzak ülkelerinden biri olan Mali’deki bu etkinlik, Rusya’nın savaşın dördüncü yılında Ukrayna cephesinin ötesinde yürüttüğü başka bir mücadeleyi yansıtıyor: dünya kamuoyunda kendi anlatısını kabul ettirme mücadelesi.
The Moscow Times'ın aktardığına göre bu çabanın merkezinde “Rus Evi” adı verilen kültür merkezleri bulunuyor. The Moscow Times’ın haberine göre, Moskova son yıllarda kıta genelinde en az 22 ülkede resmî ya da “ortak” statüde Rus Evleri kurdu veya açmaya hazırlanıyor. Bu merkezler, Rusya’nın Afrika’daki kültürel ve diplomatik varlığının en görünür unsurlarından biri.
Maryland Üniversitesi Uluslararası ve Güvenlik Çalışmaları Merkezi’nden Joseph Siegle, bu yapılanmayı şöyle değerlendiriyor: “Son yıllarda gördüğümüz Rus Evleri patlaması, Rusya’nın daha geniş bir stratejik etki kampanyasının parçası olarak görülmeli.”
"Rusya'nın insani etkisini artırmak"
Rusya’nın bu ağını yöneten Rossotrudniçestvo’nun başkanı, ekim ayında düzenlenen Rusya-Afrika Fuarı’nda, 14 Afrika ülkesinde yeni merkezler için anlaşmalar imzalandığını açıkladı. Ajansa göre, Rus Evleri’nin temel amacı “Rusya’nın insani etkisini artırmak.” Ancak eleştirmenlere göre bu merkezler, Kremlin’in dünya kamuoyuna kendi anlatısını yaymak için kullandığı propaganda araçları.
Birçok Rus Evi, Sovyet döneminden kalma kültürel temsilciliklerin devamı niteliğinde. Estonya’daki Uluslararası Savunma ve Güvenlik Merkezi’nden araştırmacı Ivan Klyszcz, “Bu merkezlerin çoğu Soğuk Savaş döneminde kullanılan binalarda faaliyet gösteriyor. Ulusal başarıları sergileme amacı hâlâ Rusya’nın kamu diplomasisinin merkezinde,” diyor.
En gelişmiş Rus Evleri’nin, Rusya’nın tarihsel müttefikleri olan Mısır ve Tanzanya gibi ülkelerde bulunması da tesadüf değil. Ancak Moskova, son dönemde özellikle Sahel bölgesinde —Burkina Faso, Mali, Çad gibi ülkelerde— etkisini artırıyor.
Burkina Faso’daki Rus Evi’nin direktörü Yevgeniya Tikhonova, The Washington Post’a yaptığı açıklamada, misyonlarını şöyle özetledi: “Rusların saldırgan değil, yardımsever ve misafirperver olduklarını göstermek istiyoruz.”
Tikhonova, merkezin “özel finansmanla” faaliyet gösterdiğini iddia etti.
Burkina Faso, 2022’deki askerî darbenin ardından Fransa ile bağlarını koparmış, Rusya’yla güvenlik ve insani yardım anlaşmaları imzalamıştı. Benzer şekilde, Ekvator Ginesi’nde 2024 sonunda açılan yeni Rus Evi, Kremlin’in ülkeye 200 askerî danışman göndermesinden kısa süre sonra duyuruldu. Bu danışmanların, Devlet Başkanı Teodoro Obiang Nguema Mbasogo’nun muhafızlarını eğittiği bildirildi.
Siegle’a göre Rusya, klasik diplomasiden farklı bir strateji izliyor: “Moskova yatırım yaparak, ticareti artırarak ya da konvansiyonel güvenlik işbirlikleriyle değil, asimetrik araçlarla etkisini büyütmeye çalışıyor. Bu yöntemle de ağırlığının ötesinde nüfuz kazanmayı başardı.”
Rossotrudniçestvo, bugün 71 ülkede 87 kültürel temsilcilik yürüttüğünü söylüyor. Bu merkezlerde Rus dili kursları, edebiyat etkinlikleri, tarih seminerleri ve sanat sergileri düzenleniyor. Ajans, tüm bu faaliyetlerle “Rusya’nın insani etkisini” güçlendirdiğini savunuyor.
Ancak eleştirmenler, bu merkezlerin “dil kurslarından fazlası” olduğunu düşünüyor. Klyszcz’a göre, “her ne kadar kültürel görünse de bu mekanlar, Moskova’nın dünyaya kendi hikayesini anlatmak için kullandığı sahnelerdir.”
YSM HABER MERKEZİ
