İSTANBUL-NURULLAH SARI(YSM) - Çin, en üst düzey lideri Şi Cinping’in nükleer seçeneklerini genişletme yönündeki baskısıyla nükleer başlık stokunu yılda yaklaşık 100 adet artırıyordu. Ancak Pentagon, nedenini belirtmeden, geçen yıl nükleer başlık üretiminin yavaşladığını açıkladı.
ABD Savunma Bakanlığı’nın Çin’in silahlı kuvvetlerine ilişkin son yıllık raporuna göre, ülkenin nükleer başlık sayısı 2024 sonu itibarıyla “600 seviyesinde” bulunuyor ve bu durum daha yavaş bir üretim hızını yansıtıyor. Bu rakam, Pentagon’un Çin’in 2024 ortası itibarıyla yaklaşık 600 nükleer başlığa sahip olduğuna dair son tahminiyle büyük ölçüde aynı.
Buna rağmen, salı gecesi yayımlanan son rapor, Pekin’in 2030 yılına kadar yaklaşık 1000 nükleer başlığa sahip olma yolunda ilerlediğini belirtiyor. Bu da Şi’ye, füzeler, denizaltılar ve bombardıman uçakları üzerinde konuşlandırılmış, son derece yıkıcı bu silahların daha geniş ve daha çeşitli bir yelpazesini sağlayacak. Bir kriz ya da savaş durumunda Şi, bu silahları uyarmak ve caydırmak için kullanabileceği gibi, en uç senaryoda düşmanlarına saldırı düzenlemek için de kullanabilir.
Raporun vurguladığı bir diğer önemli nokta ise şu: Çin nükleer başlık üretimini yavaşlatmış olsa bile, Şi ve komutanlarının, Çin’in nükleer kuvvetleri saldırıya uğrarsa bir nükleer karşı saldırıyı başlatmak için gereken süreyi kısaltmaya çalıştıkları görülüyor. Çinli askeri planlamacıların “erken uyarıda karşı saldırı” olarak adlandırdığı bu doktrine geçiş, potansiyel düşmanlara Çin’in nükleer hazırlık ve kararlılığının hafife alınmaması gerektiğini göstermeyi amaçlıyor.
Pentagon raporuna göre, bu tetikte bekleme duruşu sayesinde “bir füze saldırısına ilişkin uyarı, düşmanın ilk saldırısı gerçekleşmeden önce bir karşı saldırının başlatılmasına olanak tanıyor”. Raporda, “Çin büyük olasılıkla bu kabiliyeti on yılın geri kalanında geliştirmeye ve bu alanda eğitim yapmaya devam edecek” deniliyor.
Genel olarak rapor, “Çin’in tarihi askeri yığınağının ABD anavatanını giderek daha savunmasız hale getirdiğini” ifade ediyor.
Savunma Bakanlığı’nın Halk Kurtuluş Ordusu’na ilişkin yıllık raporu, özellikle nükleer silahlar alanında Çin’in kabiliyetlerini değerlendirmek ve tartışmak için politika yapıcılar ve uzmanlar için bir referans niteliği taşıyor.
Başkan Donald Trump’ın ikinci dönemi sırasında yayımlanan türünün ilk örneği olan bu yeni rapor, Çin’in erken uyarıda karşı saldırı kabiliyetlerini benimsemeye hazırlandığına dair 2024 raporundaki tespiti güçlendiriyor. Bulgular aynı zamanda uzmanlar tarafından yapılan son çalışmaları da yansıtıyor.
Çin'in nükleer güç olması ABD için endişe kaynağı
Trump ve Şi, ticaret ve gümrük tarifeleri savaşından kısmen geri adım atarak ilişkileri iyileştirmeye çalışıyor. Ancak askeri gerilimler sürüyor ve Çin’in bir nükleer güç olarak yükselişi, özellikle Rusya’nın da tehditkar nükleer hamleler yaptığı bir dönemde, Washington’da kaygı kaynağı haline gelmiş durumda.
Çin’in nükleer misilleme için daha yüksek bir hazırlık seviyesine geçtiğine dair artan kanıtlar, ABD’nin iki büyük nükleer rakibe nasıl yanıt vermesi gerektiği konusundaki tartışmaları alevlendirebilir. Bu seçeneklerden biri de daha fazla nükleer silah konuşlandırılması.
Tufts Üniversitesi’nden David C. Logan ile Washington’daki Ulusal Savunma Üniversitesi’nden Phillip C. Saunders, geçen ay yayımlanan ve Çin ile “erken uyarıda fırlatma” doktrinini inceleyen çalışmalarında, “Çin’in nükleer duruşundaki böyle bir değişiklik, ABD ulusal güvenliği, ABD-Çin ilişkileri ve Doğu Asya’daki istikrar ve güvenlik açısından önemli sonuçlar doğuracaktır” diye yazdı.
Araştırmacılara göre, Şi “kazara ya da sınırlı bir nükleer saldırıya karşı önceden planlanmış bir nükleer yanıtın uygulanmamasına karar verme yetkisine sahip tek kişi olabilir.”
ABD ve Rusya hâlâ Çin’den çok daha büyük nükleer cephaneliklere sahip. Uzmanlara göre Rusya’nın 1.718’i konuşlandırılmış olmak üzere yaklaşık 5.459 nükleer başlığı bulunurken, ABD’nin ise 1.770’i konuşlandırılmış olmak üzere toplam 5.177 nükleer başlığı var. Hem Washington hem de Moskova, uzun süredir bazı nükleer füzelerini, emir verilmesi halinde dakikalar içinde fırlatılabilecek şekilde yüksek alarm seviyesinde tutuyor.
Çin’in de bu tabloya eklenmesi, bir kriz anında tehlikeli yanlış hesaplamalardan kaçınmayı daha da zorlaştırabilir. Carnegie Uluslararası Barış Vakfı’nda Çin’in nükleer silah stratejisi üzerine çalışan Tong Zhao’ya göre bu durum ciddi riskler barındırıyor.
Zhao, Pentagon raporunun yayımlanmasından önce verdiği bir röportajda, “Bugün Çin ‘erken uyarıda fırlatma’ doktrinine geçerken, bu çok daha teknolojik olarak zorlu bir ortamda gerçekleşiyor” dedi. Zhao, yapay zekanın potansiyel olarak istikrarsızlaştırıcı etkileri ile giderek daha manevra kabiliyetli hale gelen füzelerin, bir düşmanın hamlelerinin yanlış yorumlanması riskini artırabileceğini söyledi.
Çin, sahip olduğu nükleer silah sayısını açıklamıyor ve onlarca yıldır bir savaşta nükleer silahları ilk kullanan ülke olmayacağını beyan ediyor. Ancak Pentagon’un yeni raporu, Çin’in daha saldırıya hazır bir nükleer güce doğru kayışının ciddi biçimde ilerlediğini göstermek için birkaç gelişmeye dikkat çekiyor.
Her şeyden önce, Halk Kurtuluş Ordusu Roket Kuvvetleri, kuzey Çin’in kurak bölgelerinde yer alan üç sahada kıtalararası balistik füzeler için fırlatma siloları kuruyor. Rapora göre bu sahalarda toplam yaklaşık 320 silo bulunuyor ve bunların muhtemelen 100’den fazlasına DF-31 kıtalararası balistik füzeleri yerleştirilmiş durumda. Eylül 2024’te Çin, DF-31’in karayolunda taşınabilen bir varyantını test amaçlı fırlattı ve füze Pasifik Okyanusu boyunca yaklaşık 7.000 mil uçtu.
Pentagon raporuna göre Çin ayrıca, kendisine doğru gelen kıtalararası balistik füzeleri tespit edebilen daha fazla erken uyarı uydusunu yörüngeye yerleştiriyor ve füzeleri hâlâ binlerce mil uzaktayken algılayabilecek daha fazla kara konuşlu radar sistemi kuruyor.
YSM HABER MERKEZİ